Γιουπάνκι, Αταουάλπα

(Ataualpa Yupanqui, 1908 – 1992).Καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Αργεντινού συνθέτη, ποιητή, μουσικού και τραγουδιστή Έκτορ Ρομπέρτο Τσαβέρο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 συνέθεσε τα πρώτα του τραγούδια και το 1940 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή, Έρημη πέτρα. Κατά την πρώτη φάση του περονισμού (1947-53), διώχθηκε και φυλακίσθηκε, δεν έπαψε όμως να συνθέτει. Την ίδια εποχή άρχισε και τις περιοδείες εκτός Αργεντινής. Σύντομα η φήμη του Γ. εξαπλώθηκε· έδωσε ρεσιτάλ σε ολόκληρο τον κόσμο, από την Αμερική έως την Ευρώπη και την Ιαπωνία. Μουσική προσωπικότητα τεράστιας εμβέλειας, ο Γ. έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αναγέννηση της λαϊκής μουσικής της Αργεντινής και στη διάδοσή της σε παγκόσμια κλίμακα. Το έργο του κατάφερε να συνδέσει με μοναδικό τρόπο τον πλούτο της μουσικής και ποιητικής παράδοσης της χώρας του με τα σύγχρονα προβλήματα και την πραγματικότητα της Λατινικής Αμερικής. Στον Γ. απονεμήθηκαν πολυάριθμα βραβεία σε πολλές χώρες του κόσμου.